Nowe dane z badania ASAP: szybkie przeszczepienie bez agresywnej chemioterapii
Ryzyko genetyczne choroby, a nie osiągnięcie remisji, okazuje się kluczowym czynnikiem wpływającym na całkowite przeżycie pacjentów z wysokiego ryzyka ostrą białaczką szpikową (AML) po allogenicznym przeszczepieniu krwiotwórczych komórek macierzystych (allo-HSCT). Co więcej, zastosowanie standardowej terapii ratunkowej (salvage chemotherapy) w celu indukcji remisji przed przeszczepieniem nie przynosi korzyści. Takie wnioski płyną z opublikowanej właśnie długoterminowej analizy [1] badania ASAP [2], przeprowadzonego w wiodących ośrodkach uniwersyteckich i klinicznych w Niemczech. Badanie zostało zainicjowane i sfinansowane przez DKMS, która od lat wspiera badania nad doskonaleniem terapii w chorobach hematologicznych.
ASAP: przeszczepienie tak szybko, jak to możliwe
Badanie ASAP („as soon as possible”) to pierwsze randomizowane, kontrolowane badanie kliniczne, które podważyło dotychczasowy standard postępowania u pacjentów z AML wymagających przeszczepienia. Porównano dwa podejścia: standardowe, zakładające uzyskanie remisji choroby za pomocą intensywnej chemioterapii ratunkowej przed allo-HSCT (ramię SOC), oraz alternatywne – natychmiastowe przeszczepienie po intensywnym kondycjonowaniu, z zastosowaniem mniej obciążających metod kontroli choroby, takich jak redukowana chemioterapia czy ścisła obserwacja proliferacji leukemii.
Nowa analiza potwierdza wcześniejsze wyniki: szybkie przeszczepienie przynosi porównywalne rezultaty do podejścia standardowego, przy jednoczesnym skróceniu hospitalizacji i mniejszym obciążeniu chemioterapią [1]. Jak podkreśla prof. dr Johannes Schetelig, współautor badania, „nie musimy już wszystkim pacjentom aplikować bardzo agresywnej chemioterapii przed przeszczepieniem, jeśli w okresie kondycjonowania stosujemy skuteczne terapie o działaniu przeciwnowotworowym”.
Wyniki: remisja nie poprawia przeżycia
W analizie obejmującej mediana 61 miesięcy obserwacji, odsetek przeżyć 5-letnich (OS) wyniósł 47,5% w grupie SOC i 46,1% w grupie z natychmiastowym przeszczepieniem [1]. Różnica nie była istotna statystycznie, co oznacza brak przewagi terapii z wcześniejszą indukcją remisji. Co więcej, pacjenci leczeni intensywną chemioterapią ratunkową spędzali średnio o miesiąc więcej w szpitalu i częściej doświadczali działań niepożądanych.
Wiek i genetyka AML decydują o rokowaniu
Analiza długoterminowa ujawniła, że to wiek i genetyczny profil AML – oceniany według klasyfikacji ELN 2022 – są najważniejszymi czynnikami wpływającymi na przeżycie.
Pięcioletnie przeżycie całkowite (OS) od momentu randomizacji wynosiło:
• 66% dla AML z korzystnym ryzykiem,
• 53% dla AML o pośrednim ryzyku,
• 34% dla AML z niekorzystnym ryzykiem [1].
W grupie pacjentów z korzystnym lub pośrednim ryzykiem AML 3-letnie przeżycie w ramieniu natychmiastowego przeszczepienia (tzw. watchful waiting) wynosiło 77%, podczas gdy w grupie SOC – 66% [1].
W kierunku medycyny precyzyjnej w transplantologii
Autorzy badania podkreślają, że o powodzeniu przeszczepienia decyduje przede wszystkim biologia choroby, a nie strategia osiągnięcia remisji przed transplantacją. Zmniejszenie obciążenia białaczkowego intensywną terapią cytotoksyczną nie poprawiało przeżycia, co kwestionuje dotychczasowe założenia kliniczne.
AML z korzystnym profilem genetycznym wiązała się z istotnie wyższym przeżyciem niż AML z niekorzystnym ryzykiem. Dane ASAP są spójne z wcześniejszymi obserwacjami dotyczącymi prognostycznej wartości klasyfikacji ELN-2022 u pacjentów po allo-HSCT. „Wyniki te wskazują na pilną potrzebę rozwoju nowych, mniej toksycznych terapii pomostowych oraz spersonalizowanych terapii podtrzymujących po przeszczepieniu, zwłaszcza w przypadku AML o złym rokowaniu” – podsumowuje prof. Schetelig.
DKMS – nauka w służbie życia
DKMS, inicjator badania ASAP, koncentruje się na wspieraniu innowacyjnych projektów naukowych mających na celu poprawę wyników leczenia chorych na nowotwory krwi. Jak podkreśla dr Elke Neujahr, Global CEO DKMS, organizacja finansuje badania, które nie są napędzane komercyjnie, lecz odpowiadają na realne potrzeby pacjentów i systemów opieki zdrowotnej. DKMS współpracuje z ekspertami z całego świata, prowadzi badania kliniczne, a także przyznaje prestiżowe wyróżnienia naukowe, takie jak DKMS Mechtild Harf Science Award oraz DKMS John Hansen Research Grant (nabór do 20 listopada 2025 r.).
Źródło: Blood, Disease risk but not remission status determines transplant outcomes in AML: long-term outcomes of the ASAP trial
DOI: 10.1182/blood.2025028730
