Personalizowana terapia raka piersi: nowa szansa dla kobiet z ograniczoną skutecznością tamoksyfenu
Naukowcy z Instytutu Farmakologii Klinicznej im. dr Margarete Fischer-Bosch w Stuttgarcie opracowali nowatorskie podejście terapeutyczne dla pacjentek z rakiem piersi, u których standardowe leczenie tamoksyfenem jest mniej skuteczne. Opracowana kombinacja terapeutyczna, nazwana TAMENDOX, została pomyślnie przetestowana w badaniu klinicznym, a wyniki opublikowano w prestiżowym czasopiśmie Clinical Cancer Research. Projekt sfinansowano ze środków Federalnego Ministerstwa Badań, Technologii i Przestrzeni Kosmicznej Niemiec.
Indywidualizacja terapii hormonalnej raka piersi
Rak piersi pozostaje najczęstszym nowotworem złośliwym u kobiet na całym świecie (WHO, 2023). Badacze ze Stuttgartu skupili się na udoskonaleniu hormonoterapii tamoksyfenem – leku, który od dziesięcioleci jest standardem leczenia hormonozależnego raka piersi. Celem projektu TAMENDOX było dostosowanie leczenia do indywidualnych różnic genetycznych pacjentek, by poprawić skuteczność tamoksyfenu tam, gdzie jego działanie było dotychczas niewystarczające.
Tamoksyfen działa poprzez blokowanie wiązania estrogenów z ich receptorami w komórkach nowotworowych, co hamuje wzrost guzów. Aby lek zadziałał optymalnie, musi zostać przekształcony w aktywną postać – (Z)-endoksyfen. Proces ten zależy od enzymu CYP2D6, którego aktywność u około jednej trzeciej kobiet jest genetycznie obniżona. W takich przypadkach skuteczność tamoksyfenu spada, co może zwiększać ryzyko nawrotu choroby.
Mechanizm działania TAMENDOX
Terapia TAMENDOX kompensuje tę niedostateczną aktywność metaboliczną poprzez bezpośrednie dostarczenie (Z)-endoksyfenu, tym samym wzmacniając efekt terapeutyczny tamoksyfenu.
W ramach wieloośrodkowego badania klinicznego, prowadzonego przez IKP we współpracy z 38 klinikami w Niemczech, leczono 235 pacjentek z wczesnym hormonozależnym rakiem piersi. Kobiety zostały zakwalifikowane do jednej z dwóch grup: otrzymujących klasyczną monoterapię tamoksyfenem lub terapię skojarzoną z (Z)-endoksyfenem.
Po sześciu tygodniach leczenia okazało się, że pacjentki z grupy kombinacyjnej osiągnęły stężenia aktywnego metabolitu we krwi porównywalne do tych obserwowanych u kobiet z prawidłowym metabolizmem tamoksyfenu.
– „Dzięki TAMENDOX po raz pierwszy udało się skutecznie rozwiązać problem ograniczonej aktywacji tamoksyfenu u dużej części pacjentek” – podkreśla prof. dr Matthias Schwab, dyrektor Instytutu Farmakologii Klinicznej im. dr Margarete Fischer-Bosch przy Bosch Health Campus. – „To doskonały przykład, jak personalizowana medycyna może znacząco zwiększyć efektywność istniejących terapii i przynieść bezpośrednie korzyści dla chorych kobiet.”
Dobre bezpieczeństwo i perspektywy rejestracyjne
Badanie wykazało, że nowa terapia jest dobrze tolerowana – działania niepożądane były łagodne i występowały równie często, jak w grupie otrzymującej tylko tamoksyfen.
Szczególną grupą, która może najwięcej zyskać na nowym podejściu, są kobiety przed menopauzą, dla których alternatywne terapie, takie jak inhibitory aromatazy, są często ograniczone. Instytut IKP pracuje obecnie nad procesem dopuszczenia preparatu TAMENDOX do stosowania klinicznego, co mogłoby poszerzyć dostępne opcje terapeutyczne w leczeniu raka piersi.
Źródło: Clinical Cancer Research – TAMENDOX trial: Personalized endocrine therapy for breast cancer patients with impaired tamoxifen metabolism, Bosch Health Campus
