Przesiewowe badania raka jelita grubego za pomocą smartfona?
Programy przesiewowe w kierunku raka jelita grubego są nadal niedostatecznie wykorzystywane – dotyczy to również testów na krew utajoną w kale. Immunochemiczne testy kału (FIT) wykrywają niewielkie ilości krwi, które mogą świadczyć o obecności zmian przednowotworowych lub nowotworowych w jelicie grubym. Zespół badawczy z Niemieckiego Centrum Badań nad Rakiem (DKFZ) zbadał, czy zastosowanie testów wykonywanych za pomocą smartfona może stanowić sensowną alternatywę lub uzupełnienie tradycyjnych metod laboratoryjnych.
Obecne możliwości przesiewu
W Niemczech osoby powyżej 50. roku życia mogą skorzystać z dwóch opcji badań przesiewowych: kolonoskopii lub testu FIT. Kolonoskopia uchodzi za złoty standard, umożliwiając bezpośrednią wizualizację jelita i usunięcie zmian przednowotworowych. FIT natomiast jest testem nieinwazyjnym, który wykrywa hemoglobinę za pomocą swoistych przeciwciał.
Pomimo kampanii informacyjnych i zaproszeń do badań, odsetek osób poddających się testom FIT pozostaje w Niemczech niski — wynosi jedynie około 20%. Dla porównania, w Holandii test ten wykonuje ponad 70% populacji objętej programem przesiewowym.
Analiza kału za pomocą aplikacji mobilnej
Naukowcy z DKFZ poszukiwali sposobów na zwiększenie udziału populacji w programach przesiewowych. Jak wyjaśnia Michael Hoffmeister: „Smartfony są dziś powszechnym narzędziem, nieodłącznym elementem codzienności. Dlaczego więc nie wykorzystać ich również do analizy kału?”
Technicznie jest to możliwe: istnieje szybki test immunochemiczny na obecność hemoglobiny, dostępny komercyjnie, oraz darmowa aplikacja mobilna, która analizuje wynik testu. Procedura jest prosta: pacjent pobiera próbkę kału, wykonuje test i po 15 minutach fotografuje test kasetowy smartfonem. Aplikacja ocenia intensywność zabarwienia i natychmiast prezentuje wynik.
Zaletą tego rozwiązania jest wygoda: brak konieczności wizyty u lekarza, brak przesyłania próbki do laboratorium i szybka dostępność wyników.
Skuteczność testów mobilnych
Czy jednak test smartfonowy dorównuje laboratoryjnemu pod względem czułości i swoistości? Zespół Hoffmeistera przeprowadził badanie w ramach projektu BLITZ, obejmujące 654 osoby kierowane na planową kolonoskopię w latach 2021–2023. 361 z nich (55%) zgodziło się wykonać dodatkowo test smartfonowy. 89% uczestników oceniło go jako użyteczną alternatywę.
Czułość testu mobilnego w wykrywaniu zaawansowanych zmian przednowotworowych wyniosła 28%, co było porównywalne z klasycznym testem FIT (34%). Swoistość obu metod była identyczna i wynosiła 92%, co oznacza niski odsetek wyników fałszywie dodatnich.
Jak podsumowuje dr Herrmann Brenner, współautor badania: „Na podstawie naszych wyników test FIT wykonywany za pomocą smartfona może stanowić wartościową alternatywę lub uzupełnienie badań laboratoryjnych. Może to zwiększyć partycypację w programach wczesnego wykrywania raka jelita grubego i poprawić skuteczność profilaktyki nowotworowej.”
Źródło: German Cancer Research Center (Deutsches Krebsforschungszentrum, DKFZ), Clinical Gastroenterology and Hepatology
DOI: 10.1016/j.cgh.2025.04.027
